Eliene: Eén van mijn grootste ergernissen en tegelijkertijd onzekerheden als stomadraagster zijn lekkages. Als het gebeurt, voel ik me elke keer weer een klein kind dat in haar broek poept. Ik voel me bij een lekkage ineens afhankelijk van het zakje dat aan mijn buik bungelt en ben me ervan bewust dat ik uit mijn buik poep en het niet zelf op kan houden. Na een lekkage heb ik altijd weer een aantal dagen nodig om het vertrouwen in mijn lichaam en het materiaal terug te winnen.
De eerste jaren dat ik een stoma had zijn de lekkages op één hand te tellen. Ik had een goed stoma en een buik zonder al te veel littekens en hobbels en bobbels. Ik was nog behoorlijk bleu qua operaties en complicaties. Inmiddels is dit gebied door een buikvliesontsteking een maanlandschap geworden en heb ik mijn zesde stoma, lekker diepliggend en gekanteld. Er was een tijd dat ik meerdere lekkages op een dag had. Ik durfde op een gegeven moment de deur niet meer uit. Zo onzeker kan je dit maken. Ook 's nachts had ik lekkages. Het was zo erg dat ik soms maar een handdoek om mijn buik heen wikkelde en verder probeerde te slapen. Want als ik mijn plak vervang, ben ik in de opperste staat van paraatheid en dus klaarwakker. Gelukkig heb ik er tegenwoordig een stuk minder last van nu mijn stoma naar de andere kant van de buik is verplaatst, maar het blijft iets wat regelmatig gebeurt.
Als zelfbenoemde lekkage expert bij uitstek heb ik er al vele soorten meegemaakt. Zo heb je de ‘Sneaky tussendoor wurm lekkage’. Heel langzaam baant de brij zich een weg onder je huidplak. Vaak merk je het pas als er door de plak heen een steeds groter wordende bruine vlek te zien is, en soms heb je het pas door als deze vlek de rand van je plak heeft bereikt. De smurrie kruipt onder de plak en kan heerlijk over je buik je kleding in glijden, lekker warm.
Je hebt de ‘Help ik voel het aankomen lekkage’. Vaak beginnen deze met jeuk. Enorme jeuk, door de darmsappen die lekker inwerken op je tere huid. Je hoopt dat de jeuk ophoudt, maar dat doet het vaak niet. Dan ligt het er op dat moment aan waar je bent, of je meteen tot actie over kunt gaan. Ben je thuis, dan heb je alle ruimte om je plak te verschonen en de schade te bekijken. Er zijn ook momenten dat dit niet meteen mogelijk is. Dan wordt alle aandacht steeds weer naar je stoma getrokken en die irritante jeuk. Je vraagt je af waar de ontlasting zich bevindt, kruipt het er al onder? Zo kreeg ik deze lekkage eens tijdens het duiken in de Zeeuwse wateren, een moment dat je maar je verstand op nul moet zetten en hopen dat je duikpak straks niet helemaal onder zit. Maar ach, er zijn zat mensen die plassen in hun pak, probeerde ik mezelf gerust te stellen.
De tegenhanger bestaat natuurlijk ook, de ‘Shit ik heb het niet aan voelen komen lekkage’. Ineens voel je dat het mis is. Er moet meteen worden gehandeld, terwijl je je het liefst niet meer beweegt uit angst dat de lekkage nog erger wordt en de poep aan alle kanten uit je kleding komt. Dit heb ik eens mee gemaakt in een restaurant. Het was zo erg (lees: ik zat zo erg onder de smurrie) dat ik op het toilet een vuilniszak om mijn lichaam had gewikkeld (ja die had ik in die tijd mee voor noodgevallen, natuurlijk in de hoop dat ik hem nooit hoefde te gebruiken) en zo naar huis ben gereden. Op naar de warme douche en de wasmachine.
En dan de ‘Ik ben onhandig en blijf ergens achter haken waardoor mijn zakje eraf valt lekkage’. Dit kan vooral gebeuren bij een tweedelig systeem. Aangezien ik nogal onhandig ben aangelegd, krijg ik af en toe met dit soort lekkages te maken. Laatst nog, ik deed de voordeur open en deze ging rakelings langs mijn buik. Ik heb dat niet door, want door al dat gesnij zit er niet al te veel gevoel meer in die lap huid. Maar wat ik wel voelde was dat er iets bleef haken. De deur haakte zich vast tussen mijn plak en zak. Er was niets te zien dus ik keek voor de zekerheid even onder mijn hemdje. Mijn vriend hoorde in de kamer een harde plof van de zak die ongegeneerd naar beneden viel, en dan altijd weer met de opening naar onder hè! En ik keek beteuterd naar de grond en constateerde dat de hele hal onder zat.
De ‘Ik heb een volle zak maar werd niet op tijd wakker lekkage’. Stomadragers hebben een inwendig seintje om wakker te worden zodra hun stomazak vol is. Bij mij lijkt dit knopje af en toe te haperen. De zak zit bomvol ontlasting en lucht, het is een ballon. Ik merk er niets van en lig nog prinsheerlijk te slapen in een nu nog schoon bed. Er wil nog meer ontlasting bij, maar het is al een drukte in het zakje. Toch proberen ze het zich een weg banen door de massa. Het is te druk waardoor ze een omweg besluiten te nemen. Onder de huidplak door. Dat ziet de achterste massa en die gaat er achteraan, hup onder die plak. Beter nog, we duwen die huidplak er gewoon af, dan past het nog beter! En als het echt niet past, keren we om en gaan met zijn allen richting de uitgang, daar bij die klittenbandsluitinkjes. Die overigens best gemakkelijk te openen zijn! Gelukkig gebruik ik nu in de nacht high-output zakken. Aangezien ze tot de knie (!) komen krijg ik hem in 1 nacht nooit vol. Sexy is anders, maar ik heb geen nachtelijke lekkages meer. Hooguit toen ik vergeten was het tuitje dicht te doen...
Je hebt ook de ‘Ik had haast en ben mijn zakje vergeten dicht te doen lekkage’. Dit kan gebeuren bij een zakje met een opening aan de onderkant. Ik weet het, voor de verzorging dien je alle tijd te nemen, maar soms heb ik daarvan wat minder of ben ik er niet helemaal bij. Gelukkig laat je stoma dit vanzelf weten, zodra de warme straal zo naar beneden je broekspijp in loopt. Ook altijd weer fijn in een lichte broek. Inmiddels ben ik dan ook zelf benoemd als vlekken-expert.
De ‘Spuit lekkage’, ook zo’n vervelende. Normaal is mijn ontlasting breiig, maar soms kan dit waterig zijn. Denk aan een buikgriep, maar ook na het eten van een bepaald soort voedsel. Mijn stoma kan zich dan letterlijk voordoen als een brandweerspuit. Ik zou er vuur mee kunnen doven. Helaas kan de plak dit vaak niet aan; door de druk of door het verweken.
Andersom kan ook, de ‘Dikke brei duwt de plak eraf lekkage’. Dit lijkt op de volle zak in de nacht. De ontlasting is zo dik dat het zich een weg baant onder de plak door in plaats van eroverheen. Dit kan uitmonden in de ‘Sneaky lekkage’ of de ‘Ik voel het aankomen lekkage’.
De ‘Productiefout lekkage’ is een heel vervelende, want daar kun je zelf eigenlijk niets aan doen. De stomazakjes worden in de fabriek altijd goed gecontroleerd, maar het kan voorkomen dat er een foutje insluipt. Een klein gaatje (indien je een kat hebt, check dan eerst of dit gaatje niet door kleine kattennageltjes is gemaakt. Ik gaf mijn vriend de schuld van die rioollucht, maar ik was het toch echt zelf!), een filter dat lekt of de gehele zak die losscheurt van de plak. Dat laatste was een erg vervelende. Bij het eendelige systeem dat ik droeg, scheurde de zak en plak aan de onderkant op de lasnaad van elkaar af. Zo had ik er een hele tijd geen last van, en dan ineens weer vaak achter elkaar. De fabrikant pakte het goed op en na lang onderzoek bleek dat er een machine niet goed stond ingesteld. Inmiddels was ik al wel vele vlekken, lekkages en frustraties verder en ben ik uit onzekerheid overgestapt naar een tweedelig systeem. Een tip: leg als stomadrager altijd voor de zekerheid een matrasbeschermer op je bed, je weet maar nooit!
En zo bestaan er nog vele soorten en combi’s van dit alles. Op het moment zelf kun je wel door de grond zakken, achteraf zorgt het vaak voor de meest hilarische verhalen tijdens feestjes. En op deze manier kun je er uiteindelijk maar het beste mee omgaan: met humor. Dat verzacht en maakt het gemakkelijker. Voor jezelf en ook voor je omgeving. want het blijft *piep*, een lekkage.
Belangrijk is, of het nu de ‘Sneaky tussendoor wurm lekkage’ of de ‘Shit ik heb het niet aan voelen komen lekkage’ betreft, dat je er altijd als een detective bovenop zit. Bekijk de plak, bedenk wat je hebt gegeten of (anders) hebt gedaan. Waaraan kan deze lekkage liggen? Vaak weet je de oorzaak te achterhalen. Kom erachter of dit een ‘doorsnee lekkage’ was, zoals bij het te laat wakker worden of in een gevecht met een deur of tafel, of een ‘dit mag eigenlijk niet gebeuren lekkage’. Gebeurt dit laatste, maak dan een afspraak bij je stomaverpleegkundige. Zij weet wat er allemaal op de stomamarkt is en kan met je mee zoeken naar een oplossing.
