Vocht is voor iedereen belangrijk, of je nu een stoma hebt of niet. Vocht transporteert voedingsstoffen en afvalstoffen door het lichaam. Ook hebben we vocht nodig om onze lichaamstemperatuur te regelen. Je kunt enige tijd zonder eten, maar niet lang zonder water. Wie niet tijdig voldoende drinkt, droogt snel uit. Honger merken we meestal snel op, maar met dorst is dat wat lastiger. Vaak ontdekken we dat te laat. Want tegen de tijd dat we dorst krijgen is het vochtgehalte in je lichaam al te laag.
Vochttekort
Dorst ontstaat pas als ongeveer 2% van het lichaamsgewicht is onttrokken; bij een volwassene komt dat neer op een vochttekort van 1,5 liter. Vrouwen bestaan gemiddeld voor 52% uit water en mannen voor 63%: dit noem je de zogenaamde vochtbalans. Door voldoende te drinken houd je die vochtbalans op peil. Als de kleur van de urine geel tot donkergeel is, dan heb je te weinig gedronken. Is de urine bijna kleurloos, dan heb je genoeg vocht gebruikt.
Bij een tekort aan vocht kunnen de volgende klachten ontstaan:
- Lusteloosheid
- Hoofdpijn
- Inactiviteit
- Sufheid
- Gebrek aan eetlust
- Spierkramp
- Een droge, beslagen tong
- Verminderde urineproductie
Wat verstaan we onder 'vocht'?
Onder 'vocht' wordt niet alleen koffie, thee of water verstaan, maar bijvoorbeeld ook soep, yoghurt of vla. In vast voedsel, groente en fruit zit ook water. Bij de verbranding van koolhydraten komt namelijk ook water vrij, gemiddeld levert dat ons circa 1 liter per dag op. Hoeveel we er daarnaast bij moeten drinken hangt af van het soort stoma maar ook van andere factoren.
Isotone
In water zitten geen stoffen die het vocht in je lichaam vasthouden, dus plas je het snel weer uit. Je kunt het beste kiezen voor isotone (sport)drank, zeker bij warm weer en veel zweten, of indien je een short bowel (high output) hebt. Deze dranken bevatten onder andere elektrolyten (zouten), dit zijn mineralen, zoals natrium, kalium, calcium, magnesium en chloor. Met name natrium zorgt ervoor dat vocht sneller wordt opgenomen. Je lichaam houdt het vocht beter vast, waardoor de belangrijke stoffen niet via je urine verloren gaan.
Er zijn diverse merken met isotone sportdrank, van echt drank in een flesje tot een poeder die je zelf nog dient te vermengen (Action, Isostart, AA-drink). Van de duurdere merken (Extran, AA-drink, Aquarius, Isostar) tot goedkopere huismerken (van de diverse supermarkten als Plus en Albert Heijn maar ook bijvoorbeeld van de Action).
Andere drank
Andere opties wanneer je extra vocht en zouten nodig hebt zijn groente- of tomatensap waaraan je zelf extra zout toevoegd, bouillon, ORS, light vruchtensap of 2/3 glas sap en 1/3 glas water, siroop (verhouding 1:8, 12 ml siroop op 100ml water), halfvolle melk of karnemelk.
Hoeveel te drinken?
Hoe actiever je bent, des te meer vocht je nodig hebt. Zo kun je bij een uurtje flink actief zijn zeker 1 liter vocht per uur kwijtraken door transpiratie. Wielrenners in de Tour de France drinken soms wel 8 liter op een dag. Ook bij hoge temperaturen, hoge luchtvochtigheid of juist droge lucht moet je meer drinken om de vochtbalans op peil te houden. Bovendien wordt ouderen aangeraden om ook iets meer te drinken. Heeft je urine de kleur van nummer 6 in onderstaande tabel, dan betekent het dat je goed zit, terwijl je bij nummer 28 uitgedroogd bent en eigenlijk te laat met drinken.
Alcohol
Daarnaast trekt sommige voeding extra vocht aan waardoor je extra moet drinken of vocht vast kunt houden, zoals voedingsmiddelen die veel zout of eiwitten bevatten. Ook alcohol heeft meer vocht nodig om het alcoholgehalte in je bloed te verdunnen. Houd er rekening mee dat bij het nuttigen van alcohol je bloedvaten iets verwijden, en dus ook je stoma. Dit kan soms klachten geven.
Stoma specifiek:
- Colostoma
Bij een colostoma kan te weinig vocht te harde ontlasting geven, waardoor een grote kans op obstipatie ontstaat. Het beste is gemiddeld 1,5 tot 2 liter per dag te drinken, dat zijn 8 tot 10 glazen.
- Ileostoma
Bij een ileostoma is de opname van vocht verminderd. De ontlasting is dun, waardoor je veel vocht verliest. Daarom is het erg belangrijk om, verdeeld over de dag, ongeveer 2 tot 2,5 liter vocht te drinken, dat zijn ongeveer 10-12 glazen.
- Urostoma
Bij een urostoma is de blaas niet meer aanwezig en is er een kortere verbinding tussen de nieren en de buitenwereld, waardoor er een kans op een urineweginfectie bestaat. Door voldoende te drinken, minimaal 2 liter per dag, wordt de samenstelling van de urine minder geconcentreerd.
- Sterk geconcentreerde urine (alkalische urine= een te hoge pH (zuurgraad) vormt namelijk een goede voedingsbodem voor bacteriën.
- Ook beïnvloedt alkalische urine de kleefkracht van de huidplak, die wordt dan sneller aangetast.
- En in een alkalische omgeving kunnen zich ook zoutkristallen vormen (lees meer over kristalvorming op deze pagina).
