De geschiedenis van de stoma in Nederland
In zijn boek 'Hondert Seltsame Aanmerkingen, zo in de Genees- als Heel- en Snij-konst', dat in 1682 te Amsterdam verscheen, verteld de Nederlandse doctor Cornelis Stalpart van der Wiel op welke wijze hij een kunstmatige uitgang maakte door bij een zware darmverwonding een buis in de darm te brengen.
Johannes Palfijn
Om te voorkomen dat de darm zou terugglijden in de buik, hechtte de Zuid-Nederlander Johannes Palfijn de darm aan de buikwand vast. In zijn werk 'Nauwkeurige Verhandelingen van de voornaemste Handwerken der Heelkonst' (1710) raadt hij aan om grote darmverwondingen niet te sluiten, omdat de wondranden zich niet aan elkaar hechten maar zich ergens in de buik zouden vasthechten. Het naaien van grote wonden zou veel gevaar kunnen opleveren volgens hem en het was zeker mogelijk dat wonden konden genezen.
Soldaat
In 1698 observeerde hij in Parijs een soldaat met een darmverwonding. De gewonde dikke darm scheidde spontaan ontlasting door de buikwand uit, waardoor de soldaat genoodzaakt was zijn verdere leven een instrument van blik te dragen. (Bron afbeelding: het boek 'Een kwart eeuw stomazorg in Nederland')
Eerste meldingen aanleg stoma in Nederland
Melding van het aanleggen van een stoma maakte Polano in het Nederlandse tijdschrift voor geneeskunde in 1858, zij het met enige terughoudendheid. Wat niet vreemd was, aangezien de eerste gelukte darmresectie (het verwijderen van een stuk darm) bij de behandeling van een kwaadaardig gezwel pas in 1878 werd uitgevoerd door Gussenbuaer en Martini in Hamburg. In het begin van de twintigste eeuw werd er door professor Rotgans ook melding gemaakt van een stoma, in zijn boek Chirurgie der buikorganen (1904).
Nederlandse Vereniging voor Heelkunde
Ook Oidtmann sprak er tijdens vergaderingen van de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde over, waarvan de verslagen werden opgenomen in het Nederlandse Tijdschrift voor Geneeskunde (1908 en 1909). Hij riep de mensen op een poging te wagen om de techniek van deze operatie te verbeteren. Er bestond verschil van mening over de methode die moest worden gebruikt bij het aanleggen van een stoma.
Methode aanleg stoma
Welcker maakte tijdens een vergadering van de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde in 1933 melding van de aanleg van een 'goede continente anus preater naturalis definitivus'. Bij deze methode werd een tunnel gevormd onder het uiteinde van het s-vormige gedeelte van de darm dat gelegen is tussen de dikke darm en endeldarm (sigmoïd). Daaroverheen werd de huid gesloten en in de ontstane huidtunnel werd een rubberen buis achtergelaten. Een soort klem, speciaal hiervoor ontwikkeld, werd door de buis geleid. De druk werd door de persoon zelf geregeld door een op maat geknipt kussentje van celstof tussen huid en klem te leggen. Zie de afbeelding hieronder (Bron: het boek 'Een kwart eeuw stomazorg in Nederland')
Een lange weg
Professor dr. I. Boerema was een voorstander van het weghalen van een deel van de darm of het rectum, zodat er geen stoma hoefde te worden aangelegd. Er waren artsen die de resectie krachtig verdedigden, zelfs al was het sterftecijfer hoger in vergelijking tot het aanleggen van een stoma. Nu moet je natuurlijk wel bedenken dat de opvangapparatuur in die tijd te wensen overliet. De ontwikkeling van de techniek die nu wordt gebruikt, was een lange weg. Pas in de jaren '70 worden de moderne chirurgische stomatechnieken in ons land toegepast.
Leuk en interessant filmpje over de geschiedenis van stomamateriaal
Een heel leuk filmpje wat is uitgezonden in het programma Studio Flevoland. Op Urk zit het Trefpunt Medische Geschiedenis. Naast eindeloos veel informatie zijn er ook voorwerpen te vinden die iets vertellen over de geneeskunde. Odeke en Jordy hebben het samen met historisch onderzoeker Marga Spil over de stoma. Ze laat ook een hele oude stomazak zien, en kan ook vertellen van wie hij was. Leuk en interessant om even te kijken!
Lees de ervaringsverhalen over geschiedenis met een stoma
Mede gebruik gemaakt van de bron: Ostomy Association en het boek 'Een kwart eeuw stomazorg in Nederland'.
