Operaties aan de blaas en een deel van de darm vinden plaats in het kleine bekken, bijvoorbeeld bij het verwijderen van de endeldarm. Dit is de ruimte onderin het bekken, tussen de heupgewrichten, het schaambeen en het stuitje. Er zitten daar veel zenuwen en als er zenuwbanen van en naar de geslachtsorganen worden beschadigd, kan dat later problemen opleveren. Hoe lager er geopereerd moet worden hoe meer kans op beschadigingen.
Kleine bekken
Bij een colostoma zijn er gemiddeld meer seksuele problemen dan bij een ileostoma. Vooral wanneer het een rectumamputatie betreft. Dit komt doordat de oorzaak van een colostoma vaak kanker is, waarbij radicaler wordt geopereerd en vaak een chemokuur of bestraling plaatsvindt. Een ileostoma veroorzaakt meestal minder seksuele problemen, doordat deze vaak wordt aangelegd na jarenlange klachten door bijvoorbeeld ontstekingsziekten. Als bij een urinestoma de blaas verwijderd wordt is er ook meer kans op seksuele problemen. De ernst en de aard van de gevolgen op de seksuele organen is afhankelijk van de plaats en de omvang van de chirurgische ingreep. Hoe uitgebreider en lager de ingreep in het kleine bekken, hoe groter de kans op beschadiging.
Litteken en stomazakje
Natuurlijk hoort bij de lichamelijke factor ook het litteken en het stomazakje. Dat is iets waar jij en je partner samen aan zullen moeten wennen. Er hangt ineens iets vreemds tussen jullie in wat niet zomaar even op het nachtkastje gelegd kan worden. Ons advies: neem er de tijd voor. Een kleiner zakje is eventueel mogelijk, of een mooi hoesje of sexy band om het voor jezelf net wat prettiger te maken.
Plannen
Wanneer één van beide partners ziek wordt of een operatie ondergaat, is het altijd nodig om je aan te passen aan de beperkingen of gevolgen die dat met zich meebrengt. Vermoeidheid is bijvoorbeeld een veel voorkomende klacht. Als de seks niet meer vanzelf gaat, is het een idee om het te plannen. Spreek bijvoorbeeld af om op een ander tijdstip te vrijen. Dat voelt waarschijnlijk heel onnatuurlijk en geforceerd, maar het kan je ook veel opleveren, namelijk rust en ontspanning tijdens het vrijen.
Klachten bij vrouwen
Bij een vrouw kan de vagina overgevoelig zijn of niet of onvoldoende vochtig worden (lubricatie) tijdens de seks. Hierdoor kan het vrijen pijnlijk zijn (dyspareunie). Pijn bij het vrijen kan ook komen doordat de vorm, grootte of elasticiteit van de vagina is veranderd. Bijvoorbeeld doordat de steun van de endeldarm aan de achterzijde van de vagina is weggevallen, of door littekenvorming. Maar ook de stand van de baarmoeder en vagina kan gewijzigd zijn door een darmoperatie. Daarnaast kan een beschadiging van de zenuwen ervoor zorgen dat je moeite hebt met het krijgen van een orgasme. De eerste maanden kun je ook last hebben van afscheiding. Geef het de tijd, bij sommige mensen treedt er herstel op na een aantal maanden.
Oplossingen
Er zijn gelukkig voldoende oplossingen voor deze problemen, zoals:
- Een glijmiddel afgesteld op vaginaal vocht (vaseline is hiervoor ongeschikt vanwege de stugheid en niet-zuurstofdoorlatende eigenschappen).
- Ook behandeling met een vaginale oestrogeencrème kan helpen. Deze is alleen op recept verkrijgbaar en ongeschikt voor patiënten met een mamatumor in de voorgeschiedenis.
- Een andere houding tijdens de geslachtsgemeenschap.
- Het klinkt misschien raar, maar bij vaginale droogheid is het juist goed om seksueel actief te blijven. Vrijen houdt de vagina gezond, omdat het de slijmvliezen doorbloedt en stevig houdt. Daardoor optimaliseert ook de vochttoevoer.
- Ook bekkenbodemoefeningen zijn belangrijk. Hiermee train je de vaginale spieren en wordt de bloedtoevoer en de 'vochthuishouding' in de schaamstreek versterkt.
- Als er een standverandering van baarmoeder en vagina is kunnen ook oefeningen voor de bekkenbodemspieren goede resultaten opleveren. Bespreek dit met je stomaverpleegkundige; zij kan je doorverwijzen naar een gynaecoloog of een hierin gespecialiseerd fysiotherapeut.
Klachten bij mannen
Sommige mannen hebben na de operatie problemen met het krijgen van een erectie, dit lukt niet of nauwelijks (impotentie). Bepaalde zenuwbanen kunnen tijdens de operatie zijn beschadigd. Bij sommige mensen herstelt het erectievermogen na verloop van tijd, bij anderen blijft het problemen geven. Dit heeft ook te maken met de uitgebreidheid van de ingreep en je leeftijd. Hoe kleiner de ingreep en hoe jonger je bent, hoe meer kans op herstel. Ook het moeilijk krijgen van een orgasme of ejaculatie kunnen het gevolg zijn van een zenuwbeschadiging. Geef het lichaam in ieder geval minstens 9 maanden de tijd om te herstellen voor je professionele hulp inschakelt.
Oplossingen:
- Medicijnen als tadalafil (® Cialis), vardenafil (® Levitra) en Sildenafil (® Viagra), welke effectief werken bij mannen met erectieproblemen ten gevolge van een zenuwbeschadiging. Ze hebben verschillende werkingen. Tadalafil en vardenafil werken langdurend en Sildanafil kortdurend. Ze zorgen ervoor dat de bloedvaten open gaan staan, er zo meer bloed naar de penis kan stromen en een erectie hierdoor gemakkelijker tot stand komt. Of blijft. Hoofdpijn, duizeligheid, blosjes op de wangen en warme handen en voeten is bij alle drie wel een bijwerking. Overigens werken deze pillen alleen als er sprake is van opwinding, ze helpen niet bij een gebrek aan zin om te vrijen. Deze medicijnen zijn alleen op recept verkrijgbaar en dienen zelf betaald te worden. De medicatie die op internet aangeboden worden zijn van inferieure kwaliteit en kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid.
- Penisinjecties, waarbij je een vloeistof injecteert in de zwellichamen van de penis. Het is een goede methode (werkt soms beter dan de erectiepil), maar minder prettig om toe te passen.
- Het is ook mogelijk om door middel van een gel in de plasbuis een erectie op te wekken. Dit kan een brandend gevoel in de plasbuis geven wat vaak niet als prettig wordt ervaren.
- Een vacuümpomp is nog een mogelijkheid. Hierbij wordt het bloed naar de penis gezogen, het is een 'mechanische erectie'.
- Indien medicijnen niet bij je werken, kan een penis- of erectieprothese een oplossing zijn. Deze wordt in de penis geïmplanteerd. Er zijn slechts enkele centra in Nederland die deze kostbare operatie verrichten.
- Als er wel een erectie optreedt, maar niet voldoende, dan kan een penisring uitkomst bieden. Bespreek dit met je arts of seksuoloog.
Overige tips:
- Masturbatie van de partner of gebruikmaken van hulpmiddelen als een vibrator, kunnen een alternatief of aanvulling zijn als er erectieproblemen zijn.
- Als je een partner hebt van hetzelfde geslacht kan de verwijdering van de endeldarm een probleem opleveren in de seksuele relatie. Vooral voor mannen kan het gemis van anale seks groot zijn. Geslachtsgemeenschap via het stoma kan gevaarlijk zijn en wordt afgeraden. Ga op zoek naar andere mogelijkheden.
Mede gebruik gemaakt van de bron: Folder Dansac “Hoe zit het nu eigenlijk met de seks?” en van de Belgische brochure "Seksueel functioneren en seksualiteitsbeleving na het aanleggen van een stoma".
Lees de ervaringsverhalen over relatie en seksualiteit met een stoma
