De geschiedenis van de colostoma
De eerste verslagen van bewuste chirurgische vorming van een colostoma dateren uit 1710, toen doctor in de medicijnen en anatomicus Mr. A. de Littré een colostoma als behandeling noemde bij anustresie (een aangeboren afwijking waarbij de anus onvoldoende is ontwikkeld). Volgens zijn methode werd de kunstmatige uitgang in de linkerzijde (lateraal) van de buik aangelegd, in de liesstreek (de flexura sigmoidea).
Historische verslagen
Als je kijkt naar de historische verslagen staan er maar een paar chirurgen geregistreerd die moedig genoeg waren om een poging te wagen en een kunstmatige anus te creëren als andere behandelingen faalden. Eén van die chirurgen was de Fransman M. Pillore, die in 1776 het eerste succesvolle colostoma aanlegde bij een zekere mevrouw M. Morel. Zij had een kwaadaardig gezwel in de endeldarm en als gevolg daarvan een totale darmafsluiting.
Laatste redmiddel
Chirurgie werd gezien als een laatste redmiddel wanneer andere agressieve niet-chirurgische behandelingen hadden gefaald. De opening van de stoma werd toen nog gemaakt in de blindedarm. Een spons, die met een elastische band op zijn plaats werd gehouden, ving de ontlasting op dat tussen de regelmatige klysma’s uit de colostoma kwam. Alles ging goed met deze vrouw, tot ze na 18 dagen plotseling overleed door buikvliesontsteking. Uit de autopsie bleek dat de doodsoorzaak niet het gevolg was van de operatie, maar door een versmalling in de darm waar ze ook de 1 kilo kwik terugvonden die ze voor de operatie tegen de verstopping hadden toegediend.
Methode van Littré
De methode van Littré werd door Dubois in 1783 toegepast bij een pasgeboren baby. Helaas overleed deze een week na de operatie. De Franse chirurg Duret had in 1793 met dezelfde operatie bij een paar dagen oude baby geboren zonder anus een beter resultaat. Hij legde de stoma alleen aan in de rechter liesstreek. Hoewel de baby er voor de operatie erg slecht aan toe was, is hij goed hersteld en heeft nog 43 jaar met de stoma geleefd.
De eerste dubbelloops colostoma
Een Andere Europese chirurg die zijn naam op de lijst van pioniers zette was: Professor Fine uit Geneva, die in 1797 de eerste dubbelloops colostoma aanlegde bij een 63 jarige vrouw, al was het door een fout. Fine had geprobeerd een ileostoma aan te leggen bij een patiënte met een kwaadaardig gezwel in haar endeldarm. Na 5 maanden overleed ze en pas bij de autopsie leerde hij van zijn fout. De eerste poging tot het aanleggen van een ileostoma was echter gedaan.
Hendrik Callisen
De Deense chirurg, Hendrik Callisen (1740-1824) beschreef in 1798 in zijn chirurgische handboek een bepaalde chirurgische aanpak voor de aanleg van een colostoma. Volgens hem was het mogelijk een colostoma in de lendestreek aan te leggen zonder dat het buikvlies geopend werd. Hij claimde dat deze aanpak het risico van schade aan het buikvlies verminderde, en dus ook de kans op buikvliesontsteking.
Methode van Amussat
De Fransman Amussat (1796-1855) legde, voortgaande op de studies van Callisen, in 1839 het eerste colostoma aan links in de lendestreek. Lange tijd voerde men de methode van Amussat uit, ondanks de nadelen dat de operatie erg lastig was, en de stoma door de persoon zelf moeilijk te verzorgen was door de hoge plaatsing. Naast deze methode werd die van Littré ook nog steeds gebruikt. In 1856 in de zitting van de Académie de médicine in Parijs, werd besloten dat de methode volgens Littré de 
voorkeur verdiende. (Onder een stoma aangelegd in de lendestreek volgens de methode Amussat. Bron: het boek 'Een kwart eeuw stomazorg in Nederland')
De eerste Britse chirurg
De eerste Britse chirurg die een stoma aanlegde was George Freer die in 1815 een pasgeboren baby met een onvolmaakte anus opereerde. En in 1817 een 47 jarige boer met een rectale obstructie. Beide patiënten leefden maar een paar weken. De boer is overleden doordat ze na de operatie te ijverig waren met laxeermiddelen en klysma’s door de stoma, wat uiteindelijk resulteerde in een kapotte blindedarm.
Mrs. White
De tweede Britse chirurg die een colostoma aanlegde was Daniël Pring, die in 1820 een zekere Mrs. White opereerde. Hij beschreef in detail de aanleg van de stoma en Mrs. White’s gecompliceerde herstel. Het is misschien wel het eerste verslag van postoperatieve stoma complicaties zoals huidzweren, een prolaps en besprekingen van stomahulpmiddelen. Het blijkt dat Mrs. White vond dat wat schijnt te zijn geweest een soort van gordel met daaraan een bakje, niet zo efficiënt vond als een kussentje met een soort riem voor de opvang van haar ontlasting dat twee keer per dag kwam.
Stomazorg belangrijk
De opmerkingen van Pring benadrukken de noodzaak dat al in 1820 het verstrekken van gespecialiseerde stomazorg en het kiezen van het fijnste stomamateriaal erg belangrijk was. Pring vond dat de colostoma bij Mrs. White een groot voordeel was. Hij geloofde dat de colostoma:
“haar een moraal verleende, net als een lichamelijk voordeel omdat de stoma het darmprobleem heeft opgelost. En dat de stoma haar tegelijkertijd een nieuwe levensinvulling gaf”.
Spoelen colostoma
Pillore en Fine hadden in de negentiende eeuw de methode bedacht om te spoelen bij een colostoma. Deze methode raakte in de vergetelheid en werd opnieuw ontdekt in 1917 door Lockhart Mummery (Engeland), die in datzelfde jaar de ervaringen publiceerde van mensen met een colostoma die spoelden. De spoelmethode was vooral in trek in de Verenigde Staten, en kwam later naar Nederland.
Lees de ervaringsverhalen over geschiedenis met een stoma
Mede gebruik gemaakt van de bron: Ostomy Association en het boek 'Een kwart eeuw stomazorg in Nederland'.
