Vitamine B12
Bij mensen die het laatste stukje dunne darm missen kan de vitamine B12 opname ernstig verstoord zijn. Het is belangrijk dit regelmatig bij je arts te laten testen. Indien je hiervan een tekort hebt kan dit vervelende klachten geven. Als uit je bloed naar voren komt dat het B12 gehalte te laag is zul je injecties krijgen. Je kunt ook leren deze zelf te zetten zodat je dit ook thuis kunt doen. In de loop der tijd kan de rest van je dunne darm de opname (deels) overnemen waardoor je minder (of geen) injecties meer nodig hebt. Zuigtabletten kunnen ook een optie zijn als onderhoud of aanvulling.
Kijk voor meer info op de website van Stichting B12 Tekort
Vitamine D
Een groot deel van de mensen met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa hebben lage vitamine D-waarden in hun bloed. Deze aandoeningen kunnen leiden tot slechte opname van Vitamine D uit het voedsel in de darmen. Uit een test bleek dat de opname van deze vitamine 30% minder was bij IBD patiënten in vergelijking met gezonde proefpersonen. Het is dus belangrijk je hierop te laten testen.
Mensen die corticosteroïden gebruiken lopen extra kans op een tekort, deze medicijnen belemmeren de aanmaak van vitamine D. Door de gecompliceerde darmontstekingen -die de opname van mineralen (o.a. calcium) grondig verstoren-, samen met het vitamine D-tekort -de vitamine die de opname van calcium regelt-, leidt dit tot het ernstig verhoogde risico op osteoporose. Ook voor Vitamine D zijn er injecties.
IJzer
Een volwassen man heeft per dag 9 mg ijzer nodig; voor een volwassen vrouw is dat 15 mg. De ijzerbehoefte van vrouwen is hoger door het ijzerverlies met de menstruatie. Na de overgang is de behoefte aan ijzer dagelijks 8 mg. IJzer kan bij een verwijdering van (een deel van) de darmen minder goed uit je voeding worden opgenomen. Dit is ook mogelijk na bloedverlies bij een operatie of ontstekingen in de darm. Als je nierschade hebt maken de nieren soms minder erytropoëtine aan. Erytropoëtine stimuleert de aanmaak van rode bloedcellen. Dit kan allemaal leiden tot ijzertekort en uiteindelijk bloedarmoede (anemie).
Bij een ijzertekort kun je je onder andere:
- Moe voelen
- Duizelig zijn
- Hoofdpijn hebben
- En bleek zien
Een ijzerrijke voeding kan een tekort voorkomen of verminderen, maar bij een flink ijzertekort zul je toch bij je arts moeten zijn. Die kan je bijvoorbeeld ijzerpreparaten voorschrijven, of een ijzerinfuus. IJzertabletten kunnen verstoppend werken. Moderne ijzertabletten bevatten organisch ijzer zoals bijvoorbeeld ijzergluconaat, welke beter wordt opgenomen en minder stoelgangproblemen geeft. Bloedarmoede kan naast ijzertekort, ook ontstaan door tekort aan vitamine B12. Indien dit zo is kan het ijzergehalte omhoog gaan indien je extra vitamine B12 slikt of injecteert. Is de oorzaak nierschade, dan kan de arts een middel voorschrijven dat op erytropoëtine lijkt.
Zouten
Zout is een natuurproduct. Het wordt gewonnen uit de bodem en uit de zee (zeezout). De scheikundige naam van gewoon keukenzout is natriumchloride. In 1 gram zout (1000 mg) zitten 400 mg natrium en 600 mg chloor. Ook bevat het antiklontermiddel. Zeezout bevat daarnaast wat andere mineralen en ook sporenelementen. Zouten (Natrium) en kalium verlies je naast vocht extra veel als je diarree hebt, het heet weer is of je aan het sporten bent. Daarom is het belangrijk hier (vooral met een ileo)stoma op te letten.
Bij een tekort aan zout kun je de volgende klachten krijgen:
- Vermoeidheid
- Prikkelbaarheid
- Duizeligheid
- Slaapproblemen
- Snel gewichtsverlies
- Spierkrampen
Het beste is om ongeveer 15 gram zout per dag te gebruiken. De gemiddelde Nederlander gebruikt 9 gram zout, dus dat betekent dat je 6 gram zout extra moet gebruiken per dag. In de voedingslijst vind je voorbeelden van zoutrijke producten. Ook kun je bijvoorbeeld bij de warme maaltijd wat extra zout gebruiken. Let er wel op dat je niet alleen vette dingen pakt als je behoefte hebt aan zout, zoals bijvoorbeeld kaas en zoute haring. Zoute drop helpt niet, omdat daar geen keukenzout (natriumchloride) in zit, maar ammoniumchloride.
Er bestaan ook zouttabletten en zoutcapsules die je kunt gebruiken als het je niet lukt om voldoende zout binnen te krijgen, al kunnen die wel zwaar op de maag vallen. Aan mineraalwater zijn ook vaak zouten toegevoegd en er bestaat ook sportdrank dat extra zouten bevat. Vergeet niet dat de mensen om je heen zonder stoma geen extra zout nodig hebben.
Kalium
Samen met vocht en zout (Natrium), verlies je (vooral met een ileo)stoma, diarree of zweten ook veel kalium, 2 essentiële elektrolyten. De hoeveelheid kalium in het lichaam wordt beïnvloed door de hoeveelheid natrium, deze twee moeten met elkaar in evenwicht zijn. Samen spelen ze een rol bij de vochthuishouding in het lichaam, het doorgeven van prikkels in het zenuwstelsel en ze leveren een belangrijke bijdrage aan de regeling van de bloeddruk.
Bij een tekort aan kalium:
- Treden zenuw- en spierfunctie stoornissen op
- Kun je last hebben van vochtophopingen (oedemen)
- Oorsuizingen
- En slaapproblemen
Indien je een klein tekort hebt kun je dit proberen aan te vullen met je voeding, in de voedingslijst vind je voorbeelden van kaliumrijke producten. Ook bestaan er vitaminepreparaten met kalium. Als het tekort iets groter is zijn er kaliumbevattende medicatie via de apotheek verkrijgbaar. Je hebt tabletten en een drank, de tabletten zijn met gereguleerde afgifte dus laat goed controleren of dit bij je werkt! Is je tekort wel erg groot dan kan dit gevaarlijk zijn en hartritmestoornissen veroorzaken, je krijgt dan een kaliumchloride infuus in het ziekenhuis.
ORS
Bij langdurige, aanhoudende diarree (high output) of veel zweten door bijvoorbeeld warm weer of sport is het verstandig om ORS (oral rehydration salt) te gebruiken, om ervoor te zorgen dat het lichaam zoveel mogelijk vocht, zouten en suikers vasthoudt. Dit zijn zakjes met een zoutoplossing die je oplost in water, verkrijgbaar bij de apotheek en drogist. Als je dit niet voor handen hebt, kun je het ook zelf maken door 8 klontjes suiker en 1 theelepel keukenzout op te lossen in 1 liter drinkwater.
Ook isotone drank is een goede vervanger voor ORS, en een diarreeremmer (loperamide) kan handig zijn (alleen in overleg met je arts!).
Na een operatie
Na een operatie zijn voldoende eiwitten erg belangrijk, deze helpen nieuw weefsel aan te maken en zijn een ondersteuning van het afweersysteem. Ook extra vitaminen als A, C, E, K en B-vitamines, zink, calcium en ijzer zijn belangrijk voor het herstel na een operatie. Bespreek dit eventueel met een diëtiste.
