Er zijn verschillende operatietechnieken om een stoma aan te leggen. De twee meest voorkomende technieken zijn enkelloops (eindstandig) en dubbelloops. De keuze voor een bepaalde techniek hangt af van de medische situatie en bepaalt onder andere welke afscheiding het stoma geeft en hoe eenvoudig het eventueel kan worden opgeheven.
Wil je meer weten over welk type stoma je hebt of wat de mogelijkheden zijn? Bespreek dit met je stomaverpleegkundige of arts.
Tijdelijk of definitief?
Een stoma kan tijdelijk of blijvend (permanent) zijn, afhankelijk van de medische noodzaak:
- Blijvend (permanent): Wanneer de natuurlijke uitgang, zoals de anus of de blaas, definitief is verwijderd of niet meer functioneert, zal de ontlasting of urine altijd via het stoma het lichaam verlaten. Dit komt bijvoorbeeld voor bij darmkanker, ernstige ontstekingen of operaties waarbij de endeldarm volledig is verwijderd.
- Tijdelijk: Een stoma kan worden aangelegd om een deel van de darm rust te geven, bijvoorbeeld na een operatie of bij een ernstige ontsteking. Wanneer de situatie het toelaat, kan dit stoma in een latere operatie worden opgeheven.
Zowel een enkelloops als een dubbelloops stoma kan tijdelijk of blijvend zijn. Toch wordt bij een tijdelijk stoma meestal gekozen voor een dubbelloops techniek, omdat dit het opheffen eenvoudiger maakt.
Bij een dubbelloops stoma liggen beide openingen direct aan de oppervlakte, waardoor ze makkelijker aan elkaar kunnen worden gehecht. Bij een enkelloops stoma moet de chirurg het andere darmuiteinde in de buikholte opzoeken. Dit kan lastiger zijn, vooral als er verklevingen zijn ontstaan tussen de darmen of de buikwand. Dit maakt het opheffen van een eindstandig stoma een complexere ingreep.
Eindstandig stoma (enkelloops stoma)
Een eindstandig stoma heeft één opening en wordt ook wel een enkelloops stoma genoemd. Dit type stoma komt zowel bij de dikke als de dunne darm voor. Meestal is een eindstandig stoma blijvend, omdat het onderste deel van de darm of blaas niet meer functioneert of is verwijderd.
Bij deze operatie wordt de darm volledig doorgesneden:
- Eén darmuiteinde wordt aan de buikwand vastgemaakt, waardoor de ontlasting of urine wordt afgevoerd.
- Het andere deel wordt dichtgehecht en blijft achter in de buikholte.
Een urinestoma is altijd blijvend, omdat de operatie waarbij deze wordt aangelegd niet omkeerbaar is.
Dubbelloops stoma
Een dubbelloops stoma heeft twee openingen:
✔ De ene opening produceert ontlasting.
✔ De andere opening, die naar het rectum leidt, produceert alleen slijm.
Een dubbelloops stoma wordt meestal tijdelijk aangelegd, bijvoorbeeld om een deel van de darm te ontzien na een operatie of ontsteking. Toch kan een tijdelijk stoma niet altijd worden opgeheven. Soms laat de ernst van de ziekte dit niet toe, of kiest iemand ervoor om het stoma te behouden vanwege de voordelen, zoals minder pijn of een betere kwaliteit van leven. Ook de risico’s van de hersteloperatie kunnen een reden zijn om het stoma te behouden.
Hoe wordt een dubbelloops stoma aangelegd?
Bij een dubbelloops stoma wordt een lus van de darm boven het huidniveau gebracht en deels doorgesneden. Vervolgens wordt de darm dubbelgevouwen en met beide uiteinden aan de huid vastgehecht. Hierdoor wordt de darmfunctie tijdelijk omgeleid.
Als de situatie het toelaat, kan het stoma worden opgeheven door de twee uiteinden weer aan elkaar te hechten en terug te plaatsen in de buikholte. Soms wordt er tussen beide openingen een huidbrug geplaatst om de darm in positie te houden.
Slijmfistel (splitstoma)
Een ander type tijdelijk stoma is een colostoma met slijmfistel, ook wel een splitstoma genoemd. Dit lijkt op een standaard colostoma, maar heeft een extra uitgang:
✔ De proximale opening (het productieve stoma) voert de ontlasting af.
✔ De distale opening (het slijmfistel) is een loze uitgang waar alleen slijm uitkomt.
Bij een slijmfistel blijven de anus en de endeldarm intact, maar wordt een stuk van de endeldarm ook via de buikwand naar buiten gebracht. Dit slijmfistel kan later worden opgeheven door de twee uiteinden van de darm opnieuw met elkaar te verbinden.
