Met een stoma heb je geen controle meer over je ontlasting of urine, je kunt het zelf niet meer ophouden. Daarom wordt de ontlasting of urine opgevangen in een stomazakje. Dit zakje wordt rond de opening van de stoma op de buik geplakt. Doordat je de ontlasting of urine niet meer kunt ophouden kun je het zakje niet "even op je nachtkastje leggen". Altijd, zelfs met zwemmen, slapen, sporten, vrijen, sauna et cetera, draag je een opvangzakje. 

Je hebt verschillende maten zakjes waardoor je bij bepaalde activiteiten een kleiner zakje kunt gebruiken, of juist een grotere. Tegenwoordig zijn de systemen zo goed en plat dat je vaak vergeet dat je een zakje op je buik geplakt hebt zitten en je het niet onder je kleding ziet.

Verschillende maten

De meeste stomazakjes zijn in verschillende maten verkrijgbaar; een mini uitvoering, normaal, maxi en soms ook een high output zak. Zo kun je zelf bekijken wat je het prettigst vindt. Misschien wel een mini zakje tijdens de sport of intimiteit, een normaal zakje overdag en een maxi 's nachts bij een hogere output. (merk: Coloplast)

Flensmaat

Daarnaast is elk stomazakje in verschillende flensmaten (ring, verbinding tussen plak en zak) verkrijgbaar. De grootte hiervan ligt aan de maat van je stoma. Je hebt huidplaten met uitknipbare openingen, voorgestanste openingen op een bepaalde maat en kneedbare huidplaten die op de gewenste maat gekneed kunnen worden. Dat laatste kan handig zijn indien je geen rond stoma hebt.

Filter

Stomazakjes zijn vaak voorzien van een carbon/koolstoffilter zodat gassen reukloos het zakje kunnen verlaten en de zakjes niet te veel opbollen door de lucht. Soms bevatten ze ook een bescherming van Goretex materiaal, waardoor je minder kans hebt op lekkage via de binnenkant maar ook de buitenkant.

•  Om bij ileostomazakjes het filter droog te houden is er een extra voering in het zakje verwerkt, waardoor de lucht van het vocht gescheiden wordt.
•  Om bij het zwemmen en douchen het filter droog te houden, worden er vaak speciale stickertjes meegeleverd (en zitten die er niet bij is het met dat filter ook niet nodig).

•  De werking van het filter is 8 tot 12 uur, dit hangt af van de dikte van de inhoud.
•  Alleen een urostomazakje heeft geen filter omdat er bij de urineproductie geen spraken is van gasvorming.
•  Indien je een ileostoma hebt en kiest voor gesloten zakjes (dus eigenlijk bestemd voor een colostoma), kun je beter voor een zakje zonder filter kiezen omdat bij deze zakjes het filter vaak ongeschikt is voor dunne ontlasting
•  Er bestaan ook stomazakjes met twee filters. Door deze twee filters kan de lucht gemakkelijker het zakje verlaten. Bovendien heeft het zakje door de twee filters een dubbele capaciteit om geuren te neutraliseren. (Bron afbeelding onder: Coloplast)

•  Ook bestaat er een merk die een opening/ventiel, een filter, heeft geïntegreerd. Deze kun je zelf gemakkelijk openmaken om lucht te laten ontsnappen of juist toete voegen (Oxmed). Het lost bij 40 tot 45% van de stomadragers het probleem van teveel of te weinig lucht in het zakje op.

•  En er bestaat een luchtventiel die je zelf aan kunt brengen. Dit ventiel kan helpen bij vacuüm trekken (pancaking) van een zakje en ballooning (opbollen). (Merk, Wellform via Welland)

Lees meer informatie over gasvorming en de oplossingen

Transparant en beige

De meeste stomazakjes zijn zowel leverbaar in een transparante als in een beige versie. De doorschijnende zakjes worden tegenwoordig voornamelijk in het ziekenhuis gebruikt zodat ze je stoma en de output (ontlasting of urine) goed in de gaten kunnen houden. Het voordeel van de beige zakjes is dat je de ontlasting of urine er niet doorheen kunt zien. (Merk: 2 keer Hollister)

Waterafstotend

Inmiddels heb je ook stomazakjes met een zacht ademend materiaal (een non-woven laag) zowel aan de voor- als aan de achterzijde. Een soort hoesje dat aan het stomazakje vast zit. Het is huidvriendelijk, waterafstotend en neemt zweet op. Tegenwoordig worden de stomazakjes met zo'n non-woven laag het meest gebruikt. (Bron afbeelding: Welland)

Andere kleuren

Inmiddels is er ook een zwart zakje op de markt, en een stomazakjeslijn met een grijze stof. (Bron afbeelding links LaproCare en merk rechts Coloplast)

Hieronder zie je de machine van EuroTec aan het werk, bij stomazakjes met een non-woven laag:

Kijkvenster

Er bestaan ook stomazakjes waarbij de non-woven laag aan de voorzijde elkaar overlapt. Als je beide lagen iets van elkaar aftrekt zie je er een doorschijnende folie achter zitten, waardoor je de stoma kunt zien. Hierdoor wordt het aanbrengen van een eendelig systeem een stuk makkelijker en kun je de stoma tussendoor controleren. Het werkt eigenlijk hetzelfde als een transparant zakje alleen kijk je nu niet steeds tegen de ontlasting of urine aan. (Bron afbeelding: EuroTec)

Lipjes voor een gordel

Aan een stomazakje kunnen een aantal lipjes zitten. Als er links en rechts een lipje met opening zit, is dit bedoelt om een gordel te bevestigen. Dit is een elastieken band voor om je middel wat je aan kunt trekken zodat de plak stevig tegen je buik gedrukt wordt. Als er één lipje zit (of een derde), dan is dit vaak bij een tweedelig systeem om het zakje er makkelijker vanaf te kunnen halen. (Merk afbeelding: EuroTec)

Kwaliteitseisen

Je hoeft niet onzeker te zijn dat andere mensen je stoma 'ruiken'. Als je het zakje regelmatig verwisselt/ leegt en het goed bevestigd is ruik je helemaal niets. Elk stomazakje dat de fabriek verlaat, wordt getest op de juiste kwaliteit. Een van de kwaliteitseisen is de dichtheid van de zakjes en de weerstand tegen hoge druk die in het zakje kan ontstaan. Door de zakjes steekproefsgewijs op een lichtbak te plaatsen, is te zien of de dikte van het materiaal overal gelijk is en er geen 'dunne' plekken in het materiaal zitten (zie linker afbeelding). Door de zakjes met een speciale machine op te blazen, en er dus druk op te zetten, wordt duidelijk of de lasnaden goed zijn (zie middelste afbeelding). Ten slotte toont een trektest aan of de ring goed aan het zakje bevestigd is (zie rechter afbeelding). (Bron afbeelding: ConvaTec)

Zoektocht naar het fijnste zakje

Uiteindelijk kies je het systeem wat je zelf het prettigst vindt en waarbij je geen problemen krijgt zoals lekkages en huidirritatie. Afhankelijk van het type stoma en de eisen die je stelt, zijn de zakjes in heel veel verschillende modellen en vormen verkrijgbaar. Kijk op deze pagina voor de verschillende fabrikanten. Het kan erg verwarrend zijn dat er zoveel verschillende merken zijn, het is moeilijk om daar zelf een keuze in te maken. In de meeste ziekenhuizen zijn stomaverpleegkundigen aanwezig, zij begeleiden je voor de operatie, tijdens de ziekenhuisperiode en erna. Zij helpen je ook met het vinden van de fijnste zak & plak, omdat je anders door de bomen het bos niet meer ziet. (Bron afbeelding: Dansac)