Aankomen in gewicht
Bij een stoma en/ of ziekte kan het zijn dat je gewicht te laag is. Ondervoeding ontstaat doordat het lichaam een periode te weinig eiwit-, energie- en/of andere voedingsstoffen binnen krijgt of te veel verliest.
Bij een stoma of ziekte kan het zijn dat je gewicht te laag is of wordt. Vaak eet je minder als je je niet lekker voelt, of wie weet kun je niet of weinig eten. Juist bij ziekte heeft het lichaam iets extra’s nodig. Het lichaam verbruikt dan meer energie en voedingsstoffen. Ook kan er bijvoorbeeld ondervoeding ontstaan bij een high outputstoma, waarbij er weinig voedingsstoffen worden opgenomen en de output veel te snel uit het lichaam is.
Tips:
- Eet om de 2 uur en sla geen maaltijden over.
- Omdat je meer energie nodig hebt, is het verstandig regelmatig iets te eten.
- Eet geen producten die je zwaar vallen, waardoor je langere tijd vol zit.
- Eet ook nog iets voordat je naar bed gaat.
- Kies bij voorkeur voedingsmiddelen die (veel) energie leveren.
- Bij een ileostoma kun je niet letterlijk naar de kcal kijken omdat er voedingsstoffen in het stomazakje verdwijnen. Hoe dunner de output, hoe meer je verliest. Indien het brijig is is er meer opname. Dus het beste is uitgaan van de weegschaal en er op die manier achterkomen hoeveel je per dag nodig hebt.
Voorbeelden
- Volle melk- en melkproducten, volvette kaas, vettere vleeswaren en suikerrijke producten.
- Je kunt je voeding energierijker maken door het toevoegen van bijvoorbeeld ongeklopte slagroom, crème fraîche of zure room.
- En door het gebruik van extra boter, margarine (bijvoorbeeld een klontje door de groente smelten), olie of het toevoegen van suiker of limonadesiroop.
- Producten met 0% vet, light en zoetstoffen in plaats van suiker kun je beter laten staan, ze leveren weinig of geen energie.
- Drink vruchtensap, melk of sportdrank in plaats van water. Water vult de maag en bevat geen calorieën. Pas met vruchtensap bij een ileostoma wel op! Dit kan een high output stoma veroorzaken.
- Drink niet vlak voor je maaltijd.
- Neem naast de drie hoofdmaaltijden drie tussendoortjes.
- Heb je tijdens de lunch zin in een kop soep? Neem het erbij, en niet in plaats van je boterhammen. Neem eerst je brood en dan je soep, door eerst soep te nemen zit je maag al vol en eet je minder brood.
- Neem de tijd om te eten, stress heeft ook een negatieve invloed.
- En zorg als laatste voor voldoende afwisseling in hetgeen je eet en drinkt.
Bijvoeding
Soms kan het nodig zijn om speciale bijvoeding te gebruiken. Drinkvoeding wordt vaak gebruikt als aanvulling op of vervanging van gewone voeding. Het bevat energie, vitamines, mineralen, vetten, koolhydraten en eiwitten. Dit kan bijvoorbeeld nodig zijn als je ziekte teveel energie van je vraagt en je daardoor te snel afvalt. Of omdat het eten niet (goed) gaat waardoor je te weinig voedingsstoffen binnenkrijgt. In zo'n geval is het belangrijk om samen met een diëtiste te kijken naar wat er verbeterd kan worden in je voedingspatroon. Vaak kan aanvullende drinkvoeding een uitkomst zijn. Dit is ook erg verstandig in de aanloop naar een operatie, want een goede voedingstoestand bevordert het herstel.
Verschillende soorten
Twee tot drie flesjes drinkvoeding per dag, naast de normale voeding, leidt tot verbetering na zes weken tot drie maanden. In 6 /7 flesjes zitten voldoende voedingsstoffen om je totale voeding over te nemen. Als de diëtiste het voorschrijft, wordt het altijd bij je zorgverzekeraar vergoed. Zij kan een zogenaamd smaakpakket voor je aanvragen. Hierin zitten allerlei soorten en smaken. Je kunt aan de hand van zo'n pakket zelf kijken welke je het lekkerst vindt en wat het beste bij je valt, waarna je het zelf bij de leverancier kunt bestellen.
- Je hebt drinkvoeding op melkbasis, op yoghurtbasis en op sap/ limonadebasis.
- Er bestaan verschillende soorten medische drinkvoeding: drinkvoeding met extra energie (energieverrijkt), met extra vezels (vezelverrijkt), lactosevrije drinkvoeding met extra energie (energieverrijkt), drinkvoeding met extra eiwit (eiwitverrijkt) en drinkvoeding met visolie (EPA-verrijkt).
- Maar je hebt ook verrijkte vruchtenmoes, -toetjes en -soepen. De ene biedt vooral veel energie, de ander juist meer eiwit.
- Voor kinderen bestaat er een speciale variant drinkvoeding.
- En ten slotte heb je bijvoeding ook in de vorm van een energierijk poeder wat je kunt vermengen met je voeding. Let op: deze wordt niet altijd vergoed.
Er bestaan allerlei recepten voor je drinkvoeding, om ze bijvoorbeeld te verwerken in je voeding zodat je kunt variëren, kijk eens op de website van Mediq, Sorgente en op die van Nutricia.
Sondevoeding
Wanneer je niet kan of mag eten, kan sondevoeding nodig zijn. Via een slangetje van de neus naar de maag of dunne darm loopt er een dunne vloeibare voeding het maag-darmkanaal in. De sondevoeding kan de dagelijkse voeding geheel vervangen, of een aanvulling zijn. Er bestaan verschillende soorten sondevoeding, je arts of diëtiste bepaald welke voeding het meest geschikt voor je is. (Bron afbeelding onder: Medisch Spectrum Twente)
Voedingsstoma of TPV
Indien je voor langere tijd of definitief sondevoeding nodig hebt, is een slangetje door je neus natuurlijk niet echt handig. Op zo'n moment kan er een voedingsstoma worden aangelegd waarbij de sondevoeding direct in de maag, twaalfvingerige darm of dunne darm terecht komt. De voeding wordt aangestuurd door een pomp, welke je in een rugzak meeneemt. Ook kan er parenterale voeding worden aangelegd, dit is voeding welke direct in de bloedbaan terecht komt.
Kijk voor meer informatie over sondevoeding en voedingsstoma's op onze website Gastro-maatjes.
De diëtiste
Een diëtiste kan je helpen met je voeding en voedselpatroon. Ze houdt rekening met je ziekte, je behandeling of operatie en je individuele wensen en mogelijkheden. Ze bekijkt of je voeding goed is samengesteld en kan je tips geven om het te verbeteren.
Bijvoorbeeld tips voor ijzerrijke voeding, extra kalium en zouten en hoe aan voldoende vocht te komen. Of juist afvallen of aankomen, want schommelingen in het gewicht kunnen problemen veroorzaken met je stoma, zoals lekkages. Bij de meeste ziekenhuizen kom je bij een diëtiste terecht als je een stoma krijgt, maar je kunt zelf ook een afspraak maken. Ze zijn werkzaam in het ziekenhuis, bij de thuiszorg en in een eigen praktijk.
